Widok ucznia bez telefonu w ręce staje się równie ekscytujący co spotkanie egzotycznych okazów zwierząt. Zdecydowanie „uczeń bez telefonu to gatunek na wyginięciu’’… A szkoda, bo choć współczesny świat, Internet i cyfryzacja niosą za sobą wiele dobrego dla młodych ludzi, uzależnienie od telefonu (fonoholizm) jest szkodliwym nałogiem i należy mówić o tym głośno.
Dlaczego wyrastają nam dzieci uzależnione od telefonu?
Gwałtowny rozwój cyfrowy przyniósł szkołom – zarówno uczniom, jak i nauczycielom, wiele dobrego. Sam telefon pełni w dzisiejszych czasach wiele ważnych funkcji i bardzo trudno ograniczyć dziecku do niego dostęp[1]. Sami rodzice nierzadko są oponentami – to właśnie smartfon daje im możliwość skontaktowania się z dzieckiem czy nastolatkiem, gdy ten przebywa w szkole, na wycieczce, czy u dziadków.
Po czym więc poznać, że dziecko jest uzależnione?
Gdy w zasadzie nie rozstaje się z telefonem, trzyma sprzęt cały czas przy sobie, używa go w trakcie wykonywania zupełnie innych, niezwiązanych z nim czynności. Dodatkowo – na prośbę rodzica, by odłożyło telefon, reaguje złością, a czasem nawet agresją. Uzależnienie od smartfona może także rodzić skutki typowo somatyczne: częste bóle głowy, kłopoty ze snem (a także z zasypianiem, bo emitowane przez telefon błękitne światło wpływa na aktywność mózgu), problemy ze skupieniem.
Uzależnienie od telefonu – skąd się bierze?
Dziecko uzależnione od telefonu może zmagać się z fobią społeczną, a także stanami lękowymi – strach przed samotnością, kłopoty z akceptacją wśród rówieśników. Dzieciom cierpiącym na brak poprawnych relacji społecznych czy kłopoty ze zrozumieniem u rodziców, zdecydowanie łatwiej odnaleźć się w wirtualnym świecie, gdzie nie są narażone na bezpośredni kontakt z człowiekiem. Ucieczka do cyfrowej rzeczywistości bardzo często pozwala na zwalczenie kompleksów i uwolnienie się od problemów „realności”[2]. Zdarza się, że uzależnienie od telefonu jest po prostu wynikiem… lenistwa. Dzieci odnajdują w Internecie łatwą rozrywkę, dostępną od zaraz, czują „sprawczość” – klikają i dostają to, co chcą – grę, film, uwagę. Pracujący i nieobecni w domu rodzice nie mają jak zapewnić dziecku aktywności w czasie wolnym od szkoły – maluchy pozostawione są z babciami, które nie bardzo potrafią złapać kontakt z „cyfrowym pokoleniem”, a – w szczególności nastolatki – pozostawione same sobie, bezpieczną przystań odnajdują w mediach społecznościowych[3].
Skutki uzależnienia
Dziecko uzależnione od telefonu traci swoją niezależność – rządzi nim smartfon i to pod niego podporządkowuje całą swoją aktywność w ciągu dnia. Wstaje tak, by móc skorzystać z określonych funkcji czy obejrzeć zapowiedziane – nawet na wczesne godziny poranne lub godziny nocne – lajwy czy streamingi. Fonoholik jest w stanie zaniedbać realne relacje na rzecz pobytu w wirtualnym świecie – w związku z tym traci przyjaciół, nie może odnaleźć się w szkole[4]. To już droga do samonapędzającego się mechanizmu – wyobcowanie nie pomaga w wyjściu z nałogu, a jedynie go napędza…
Uzależnienie od telefonu – jak pomóc dziecku
Przede wszystkim – krzykiem, karą i zabranianiem nic nie osiągniemy, tak jedynie nasilimy kłopot. Dziecko, gdy już „dostanie się” do telefonu, nie będzie mogło się oderwać. Starajmy się tłumaczyć i budować w młodym człowieku odpowiednie nawyki. Zamiast „pustego scrollowania” podsuńmy książkę, zadbajmy o aktywne popołudnia lub weekendy, podkreślajmy, że telefon „jest ok, ale…”[5]. Mówmy dziecku, że droga do uzależnienia jest prosta, pokazujmy, jak inaczej spędzać czas, ale nie demonizujmy nowych technologii. Pamiętajmy, że środowisko cyfrowe jest dla nich codziennością, to tam czują się bezpiecznie, zawierają znajomości i relaksują się. Wprowadźmy „czyste godziny” – zaproponujmy, by dziecko rezygnowało z obecności tabletu czy telefonu tuż przed snem oraz w trakcie nauki czy odrabiania lekcji. Jeśli te metody nie przyniosą zadowalających efektów, a uzależnienie od telefonu nie osłabnie lub się nasili, należy skonsultować się ze specjalistą[6].
[1] https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/raporty-z-badan/fonoholizm-skala-zjawiska-wsrod-polskich-nastolatkow/ [data dostępu: 30.09.2022r.]
[2] https://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/raporty-z-badan/fonoholizm-skala-zjawiska-wsrod-polskich-nastolatkow/[data dostępu: 30.09.2022r.]
[3] https://plus.polskatimes.pl/maria-rotkiel-fonoholizm-czyli-uzaleznienie-od-telefonu-to-powazna-choroba/ar/c1-13403579 [data dostępu: 03.10.2022 r.]
[4] https://policealna.gowork.pl/blog/uzaleznienie-od-telefonu-wsrod-mlodziezy-przyczyny-skutki-leczenie/ [data dostępu: 03.10.2022 r.]
[5] https://psychomedic.pl/uzaleznienie-od-telefonu-jak-sobie-radzic/ [data dostępu: 03.10.2022 r. ]
[6] https://psychomedic.pl/uzaleznienie-od-telefonu-jak-sobie-radzic/ [data dostępu: 03.10.2022 r. ]
