Strach przed nowymi, nieznanymi sytuacjami to nic dziwnego, szczególnie, kiedy mówimy o małym dziecku. Pierwsze kroki trzylatka w przedszkolu to przełomowy moment w życiu dziecka i rodziców. Dla malucha oznacza to nowe wyzwania, obowiązki i okazję do poznania rówieśników, jednocześnie szereg nowych bodźców i pierwszą w życiu dłuższą codzienną rozłąkę od rodziców. Ten wybuchowy miks sprawia, że wiele dzieci może czuć podczas pierwszych dni, a nawet tygodni przedszkola stres i lęk. Jak możemy pomóc naszym pociechom oswoić się z tymi negatywnymi emocjami?
Kiedy dziecko jest gotowe na przedszkole?
Rozpoczęcie nauki w przedszkolu to wielkie wydarzenie zarówno dla dziecka, jak i dla jego rodziców. 3-latek w przedszkolu w końcu będzie miał codzienny kontakt ze swoimi rówieśnikami, pozna mnóstwo nowych, wartościowych informacji, nauczy się podstaw czytania, liczenia, funkcjonowania w grupie, rozpoznawania emocji u siebie i innych. Ten nagły natłok wrażeń dla niektórych dzieci może być nieco zbyt dużym wyzwaniem. Chociaż przyjęło się, że w Polsce dziecko posyła się do przedszkola, gdy skończy trzy lata, prawda jest taka, że maluchy zwyczajnie nie zawsze są gotowe na tak dużą zmianę i czasem warto zaczekać dodatkowy rok lub lub nawet lata. Decyzja o tym, kiedy dziecko powinno rozpocząć uczęszczać do przedszkola, zależy od wielu czynników, w tym od rozwoju fizycznego i emocjonalnego dziecka oraz od preferencji rodziców.
Od kiedy dziecko do przedszkola może chodzić bez większych problemów? Musi przede wszystkim wykazywać się odpowiednim poziomem samodzielności. Jeśli wiemy, że maluch potrafi poradzić sobie przez jakiś czas bez ciągłej obecności mamy lub taty, komunikuje swoje potrzeby (zwłaszcza fizjologiczne) i dogaduje się z innymi dziećmi bez wykazywania się agresją, to znaczy, że spokojnie poradzi sobie w przedszkolu. Jeśli jednak choćby kilka minut rozłąki z rodzicami sprawia, że dziecko zanosi się płaczem, a na widok innego dziecka przerażone chowa się za mamą, to lepiej nie spieszyć się i nie posłać go do przedszkola przedwcześnie. Przyniesie to jedynie więcej problemów, niż korzyści, niepotrzebnie stresując dziecko. Jeśli jednak nasza pociecha wydawała się już gotowa na przedszkole, a mimo to wciąż boi się tam przebywać, jak powinniśmy zareagować?
Zaburzenia lękowe u dzieci – objawy
Choć lęk jest naturalnym uczuciem, które pojawia się u każdego dziecka, niektóre maluchy mogą doświadczać go w niepokojącym nasileniu. Zaburzenia lękowe u dzieci występują w różnych postaciach i nie zawsze mają te same objawy bądź przyczyny. Oswojenie się ze strachem nie należy do łatwych zadań, dlatego tak ważne jest właściwe rozpoznanie objawów. Pozornie zwykłe sytuacje stresowe mogą w rzeczywistości wskazywać na poważne zaburzenia lękowe. U dzieci objawy tego typu występują w różnych formach, dlatego warto być zawsze czujnym i monitorować wszelkie zmiany w zwyczajach i zachowaniu malucha.
Najłatwiej zauważyć ogólny lęk i niepokój występujący u dziecka – nawet zwyczajne, codzienne sytuacje sprawiają, że maluch kryje się za rodzicami, prosi o wzięcie na ręce, wybucha co chwilę płaczem. W parze z nasilonym lękiem pojawia się zwykle strach przed interakcjami społecznymi, wycofywanie się i całkowite wręcz odmawianie nawiązywania kontaktów z kimkolwiek, kto nie jest rodzicem. Niewykluczone, że u dziecka pojawią się również objawy somatyczne: bóle głowy i brzucha, problemy ze snem, nudności. Maluch z zaburzeniami lękowymi zwykle będzie też za wszelką cenę starał się uniknąć miejsca, które wywołuje u niego panikę – w tym przypadku przedszkola.
Jak pomóc dziecku w walce z lękiem?
Adaptacja do przedszkola może trwać kilka tygodni lub nawet, w zależności od dziecka, aż kilka miesięcy. Dzieci doświadczają lęku separacyjnego, który objawia się płaczem i niechęcią do opuszczenia rodzica. To naturalna reakcja, ale istnieją sposoby, aby pomóc dziecku przejść przez ten trudny okres. Po pierwsze, ważne jest, aby wprowadzać dziecko do przedszkola stopniowo. Jeśli mamy taką możliwość, przez pierwsze kilkanaście dni pobytu dziecka w przedszkolu warto nie zostawiać dziecka w placówce na zbyt długi czas.
Naszym zadaniem jest pomoc maluchowi we wdrożeniu się i nie osiągniemy tego od razu rzucając je na “głęboką wodę” i pierwszego dnia zostawiając je w przedszkolu na 8-9 godzin. Z czasem możesz stopniowo zwiększać czas pobytu dziecka w przedszkolu, aż maluch poczuje się pewnie i komfortowo. Zadbaj również o właściwą komunikację z pracownicami i pracownikami przedszkola – upewnij się, że mają Twój numer komórkowy i mogą do Ciebie zadzwonić, kiedy sytuacja dziecka okaże się zbyt dramatyczna.
Poinformuj przedszkolanki wcześniej, że Twoje dziecko ma problemy z adaptacją do przedszkolnej rzeczywistości. Poproś je o radę i zapytaj, czy mogą w jakiś sposób pomóc Twojemu maluchowi łatwiej przystosować się do nowych warunków. Rozmawiaj z dzieckiem zawsze przed przedszkolem i po zajęciach – zapewnij je, że wrócisz o ustalonej godzinie, a po wszystkim poproś, aby opowiedziało Ci o swoim dniu. Kiedy zaburzenia utrudniają dziecku funkcjonowanie, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Bądź cierpliwy i wspieraj swoje dziecko – w tym trudnym okresie będzie Cię potrzebowało szczególnie mocno.
Jak pomóc dziecku z zaburzeniami lękowymi?
Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko może mieć zaburzenia lękowe, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem lub psychologiem dziecięcym. Profesjonalna pomoc może pomóc zidentyfikować problem i zaplanować odpowiednie interwencje terapeutyczne.
Ważne jest również, aby jako rodzic pozostać cierpliwym i wspierającym. Dzieci z zaburzeniami lękowymi potrzebują wsparcia i zrozumienia rodziców. Nie bagatelizuj ich lęków ani nie wywieraj na nie presji.
W podsumowaniu, adaptacja trzylatka do przedszkola może być wyzwaniem, ale z odpowiednim podejściem i wsparciem ze strony rodziców i nauczycieli, większość dzieci jest w stanie pokonać swoje lęki. Jeśli jednak podejrzewasz, że twoje dziecko ma poważne zaburzenia lękowe, nie wahaj się szukać pomocy specjalistów. Warto inwestować w zdrowie psychiczne swojego dziecka, by zapewnić mu dobrą pozycję startową w życiu.
