Zabawy i gry terenowe stanowią jedną z podstawowych form organizacji aktywnego wypoczynku dzieci i młodzieży w okresie letnim i zimowym podczas kolonii, obozów i wycieczek. W trosce o wszechstronny rozwój naszych podopiecznych należy dobierać gry i zabawy uwzględniające kształcenie umysłu, uczące orientacji w terenie, dostarczające silniejszych emocji związanych z podchodzeniem lub tropieniem. Ich różnorodność powinna pozytywnie oddziaływać na ogólną sprawność i wydolność uczestników. Dobrze zaplanowany układ zajęć stworzy okazję wypróbowania własnych sił w pokonywaniu różnorodnych przeszkód i trudności.
Gry i zabawy terenowe dla dzieci narzędziem kształtującym osobowość
Zabawy terenowe dla dzieci są ponadto dobrym sprawdzianem kultury osobistej i charakteru uczniów. Szczególnego znaczenia nabierają: prawdomówność i dyscyplina. Brak tych czynników w zespole może skutkować niepowodzeniem całego przedsięwzięcia.
Czas przeznaczony na gry i zabawy terenowe to również odpowiedni moment na działania wychowawcze związane z ochroną środowiska naturalnego. Dzieci i młodzież muszą nauczyć się szanować miejsce prowadzenia zajęć, dbać o jego czystość, nie zrywać gałązek z drzew, nie niszczyć mchu, zachowywać się cicho itp. Właściwe przeprowadzenie zabaw i gier terenowych wymaga od nauczyciela bardzo dobrego przygotowania się.
Zanim rozpoczniemy zabawę należy:
• dokonać zwiadu terenu, na którym będą odbywać się zajęcia.
Powinien to być teren leśny, dostępny dla wszystkich, nie kolidujący z polami uprawnymi, ogrodzeniami, zabudowaniami. Zwiadu należy dokonać z kompasem, aby w każdym miejscu mieć orientację odnośnie stron świata. Dobrze jest wykonać szkic terenu z zaznaczeniem charakterystycznych punktów (dróg, wzniesień, itp.)
• zaplanować odpowiedni zestaw zabaw i gier w zależności od rzeźby terenu, czasu jakim dysponujemy oraz możliwości i wieku uczestników.
Na koloniach i obozach na gry terenowe przeznacza się zazwyczaj 2-3 godziny; w takim przypadku do nauczyciela należy:
• wybór zabaw i gier odpowiednich do terenu zajęć i pory roku,
• podzielenie uczestników na dwa zespoły ( 2 lub więcej ) o równej liczbie zawodników i wyrównanych „siłach”,
• wybór sędziów,
• przygotowanie odpowiednich przyborów,
• prowadzenie punktacji na bieżąco,
• podanie na zakończenie zajęć punktacji końcowej i dokonanie podsumowania zajęć.
Każdy zespół może wybrać sobie nazwę związaną z lasem np. „żubry”, „borowiki” itp. Oraz wyłania kapitana, którego akceptuje nauczyciel.
Na koloniach i obozach na gry terenowe przeznacza się zazwyczaj 2-3 godziny, w takim przypadku zadaniem nauczyciela jest:
• podać jej nazwę i fabułę,
• wprowadzić uczestników w odpowiedni nastrój. Np. w grze „Na patrolu” powiedzieć, że w pobliskim lesie wylądowali komandosi, którzy się ukryli, a zadaniem uczestników gry jest ich odnalezienie – poruszając się skrycie i dokładnie obserwując teren.
• określić terytorium gry, rozdzielić role zawodników, drużyn, zapoznać ich z przepisami,
• podać sygnały: rozpoczęcia, zakończenia oraz inne umowne znaki potrzebne w danej zabawie lub grze,
• określić czas gry, miejsce jej rozpoczęcia i zakończenia, a także sposób wyłonienia zwycięzcy,
• upewnić się czy uczestnicy zrozumieli zasady zabawy lub gry.
Nauczyciel w czasie prowadzenia gier terenowych powinien mieć:
• kompas
• zegarek lub stoper
• przybory do pisania
• gwizdek
W załączniku znajdą Państwo zasoby gier i zabaw zaprezentowane w trzech częściach:
1. Scenariusz Gier i zabaw dla dzieci młodszych (wiek 7 – 10 lat);
2. Scenariusz Gier i zabaw dla dzieci starszych i młodzieży (powyżej 11 lat). Podział ten jest umowny. Zabawy i gry dla dzieci młodszych wymagają mniej wysiłku, są łatwiejsze do przeprowadzenia, ale po ich odpowiednim utrudnieniu mogą być wykorzystane w pracy ze starszymi grupami.
3. Scenariusz Gier zabaw – część trzecia obejmująca elementy atletyki terenowej wykorzystane w przykładowych grach i zabawach.
Życzymy udanej zabawy i niezapomnianych wrażeń:
Ewa Szamocka, Lucyna Milewska-Moneta
