5 znaków ostrzegawczych, że Twoje dziecko ma trudności w szkole

Lata nauki spędzonej w szkole podstawowej, to czas, w którym dzieci nie tylko zdobywają wiedzę, ale także uczą się nawiązywania relacji z rówieśnikami, radzenia sobie z wyzwaniami oraz adaptacji do nowych sytuacji. Niestety, nie każde dziecko radzi sobie z tym procesem równie dobrze. Trudności w szkole mogą objawiać się na wiele sposobów, od problemów
z nauką, przez trudności w aklimatyzacji, aż po konflikty z rówieśnikami, które mogą przybierać różne formy, do znęcania się włącznie. Jak rozpoznać, że nasze dziecko zmaga się z problemami w szkole i jak mu pomóc?

Trudności w szkole – ich rodzaje

Problemy dzieci w szkole podstawowej można podzielić na kilka głównych kategorii. Pierwszą z nich są problemy edukacyjne, czyli kłopoty z opanowaniem materiału, które mogą wynikać z różnych przyczyn, takich jak dysleksja, brak koncentracji, czy problemy z pamięcią. Dzieci, które nie radzą sobie z nauką, często czują się sfrustrowane, co może prowadzić do zaniżonego poczucia własnej wartości i niechęci do szkoły. Drugą kategorią są problemy z adaptacją w szkole, które dotyczą trudności w przystosowaniu się do nowego środowiska. Mogą one wynikać ze zmiany, jaką jest przejście z przedszkola do szkoły, zmiany nauczycieli lub pojawienia się w klasie nowych rówieśników.

Dzieci, które mają problemy z adaptacją, mogą czuć się zagubione, wyizolowane lub odrzucone. Najpoważniejszą kategorią trudności w szkole są jednak problemy w szkole z rówieśnikami, w tym nękanie. Znęcanie się w szkole może przybierać różne formy – od werbalnego, przez fizyczne, aż po nękanie psychiczne, które często bywa trudne do wykrycia. Dzieci mogą doświadczać drwin, wyzwisk, zastraszania, cyberprzemocy, izolacji społecznej, a także przemocy fizycznej. Nękanie może mieć długotrwałe skutki dla zdrowia psychicznego dziecka, prowadząc do stanów lękowych, depresji, a nawet samookaleczeń.

5 znaków ostrzegawczych, że dziecko ma trudności w szkole

Rozpoznanie trudności w szkole wymaga od rodziców wnikliwej obserwacji dziecka i wrażliwości na subtelne zmiany w jego zachowaniu. Dzieci, które napotykają problemy w szkole, często starają się ukryć swoje emocje i przeżycia, co sprawia, że zidentyfikowanie problemu może być trudne. Niemniej jednak istnieje kilka kluczowych znaków ostrzegawczych, które mogą świadczyć o tym, że dziecko zmaga się z trudnościami, w tym z nękaniem. Oto pięć najczęstszych sygnałów, na które warto zwrócić uwagę.

1. Zmiana zachowania: Dziecko, które doświadcza trudności w szkole, często zaczyna inaczej się zachowywać, zarówno w domu, jak i w szkole. Może to objawiać się wycofaniem, unikaniem kontaktu z rodziną, a nawet agresją w stosunku do rodzeństwa czy rodziców. Wcześniej wesołe i otwarte może stać się zamknięte w sobie, milczące i niechętne do rozmów. Szczególnie niepokojące mogą być wybuchy złości lub nagłe ataki płaczu bez wyraźnej przyczyny. Tego typu zmiany mogą świadczyć o tym, że dziecko przeżywa silny stres związany z sytuacją szkolną, której nie potrafi samo rozwiązać ani zrozumieć.
2. Spadek wyników w nauce: Dziecko, które boryka się z problemami emocjonalnymi
   w szkole może zacząć gorzej radzić sobie z nauką. Wcześniej dobre oceny mogą nagle zacząć się pogarszać, a nauczyciele mogą zgłaszać zauważalne u dziecka problemy z koncentracją, odrabianiem prac domowych czy brakiem zaangażowania w zajęcia. Dziecko, które jest ofiarą nękania, często ma trudności ze skupieniem się na lekcjach, ponieważ cały czas myśli o tym, co je spotyka. Czasami spadek wyników w nauce może być także wynikiem unikania szkoły – dziecko, które często opuszcza zajęcia, nie pracuje systematycznie i ma trudności z nadrobieniem zaległości.
3. Unikanie szkoły: Jednym z najbardziej oczywistych sygnałów, że dziecko ma problemy w szkole jest jego niechęć do uczęszczania na zajęcia. Może to objawiać się w różny sposób: dziecko może regularnie symulować choroby, skarżyć się na bóle brzucha, głowy, czy inne dolegliwości, które trudno zweryfikować. Takie symptomy mogą być wyrazem lęku przed konfrontacją z trudnościami, które czekają je w szkole. W skrajnych przypadkach dziecko może odmawiać wychodzenia z domu lub wręcz próbować uciekać ze szkoły. Unikanie szkoły jest wyraźnym sygnałem, że dziecko czuje się tam niekomfortowo, czasami wręcz zagrożone.
4. Problemy ze snem: Dzieci, które doświadczają silnego stresu lub lęku związanego z sytuacją szkolną, często mają trudności ze snem. Może to objawiać się trudnościami z zasypianiem, częstym budzeniem się w nocy, koszmarami, a nawet moczeniem łóżka. Brak odpowiedniego wypoczynku może z kolei prowadzić do pogorszenia nastroju, problemów z koncentracją oraz ogólnego osłabienia organizmu, co jeszcze bardziej pogłębia trudności w szkole. Warto zwrócić uwagę na to, czy dziecko jest bardziej zmęczone niż zwykle, czy budzi się rano z niechęcią i lękiem przed kolejnym dniem szkolnym.
5. Zmiana w relacjach z rówieśnikami: Dziecko, które ma problemy w szkole, często wycofuje się z relacji z rówieśnikami. Może unikać kontaktu z dotychczasowymi przyjaciółmi, nie chcieć brać udziału w szkolnych zajęciach dodatkowych, wycieczkach czy zabawach. Możliwe jest, że dziecko zacznie spędzać przerwy samo, nie będzie zapraszane na spotkania towarzyskie lub urodziny kolegów i koleżanek. Może także zacząć wykazywać strach przed określonymi osobami lub sytuacjami w szkole, np. będzie starało się unikać spotkań z konkretnymi rówieśnikami, którzy mogą być sprawcami nękania. W skrajnych przypadkach dziecko może nawet mówić o tym, że nie ma przyjaciół, że czuje się samotne i odrzucone przez grupę.

Co zrobić, gdy nasze dziecko jest nękane w szkole?

Kiedy zauważymy u naszego dziecka znaki wskazujące na trudności w szkole, kluczowe jest podjęcie szybkich i skutecznych działań. Przede wszystkim musimy porozmawiać z dzieckiem, aby dowiedzieć się, co dokładnie się dzieje. W takiej rozmowie ważne jest, aby być empatycznym i unikać oceniania dziecka. Należy zapewnić dziecko, że nie jest winne sytuacji, w której się znalazło, oraz że może liczyć na wsparcie rodziców.

Kolejnym krokiem jest kontakt ze szkołą. Rodzice powinni zgłosić problem wychowawcy, pedagogowi lub dyrektorowi szkoły. Współpraca z personelem szkolnym jest niezbędna, aby ustalić, co dokładnie dzieje się w szkole i jakie kroki mogą być podjęte, aby poprawić sytuację dziecka. Szkoła ma obowiązek zareagować na zgłoszenie i podjąć działania mające na celu ochronę dziecka przed dalszym nękaniem.

W niektórych przypadkach, gdy sytuacja jest poważna, warto rozważyć wsparcie psychologiczne dla dziecka. Terapia może pomóc dziecku poradzić sobie z traumą, poprawić jego samoocenę i nauczyć strategii radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Psycholog może także wspierać rodziców, udzielając wskazówek, jak najlepiej wspierać dziecko w tym trudnym czasie.

Ostatecznie, najważniejsze jest stworzenie w domu bezpiecznej i wspierającej atmosfery. Dziecko, które doświadcza trudności w szkole, potrzebuje poczucia bezpieczeństwa i pewności, że rodzice są po jego stronie. Regularne rozmowy, okazywanie zrozumienia oraz wspólne spędzanie czasu mogą pomóc dziecku odzyskać poczucie stabilności i pewności siebie.