Pisanie to proces polegający na łączeniu wielu skomplikowanych czynności ściśle związany
z umiejętnością czytania. Jego prawidłowy przebieg warunkuje dziecko, które musi wykazać chęci
i zainteresowanie, koncentrację kształtującą wybiórcze spostrzeganie i zapamiętywanie graficznych obrazów poszczególnych liter, a także rozpoznawać dźwięki towarzyszące artykulacji konkretnych liter, a potem wyrazów.
Jaki jest zatem najbardziej odpowiedni wiek do kształtowania tych umiejętności?
Każde dziecko rozwija się we własnym tempie i rytmie, więc trudno jest określić jednoznaczny przedział wiekowy, dla którego te czynności są przyporządkowane. Jednego możemy być pewni. Powinniśmy podążać za dzieckiem: jego zainteresowaniami i możliwościami. Przywodzi to na myśl związek z istotą pedagogiki Marii Montessori (1870-1952) polegającą na stwierdzeniu, że każde dziecko jest inne i powinno rozwijać się według stworzonych przez siebie indywidualnych planów rozwojowych: jego możliwości, kompetencji i umiejętności, które umożliwią mu naukę samodzielną i najbardziej i efektywną. Opierając się na tym, co interesuje dziecko, pobudza jego ciekawość, sprzyja pozytywnym emocjom i sprawia mu satysfakcję, prowadzimy je do sukcesu. Według Marii Montessori Metoda Montesorri wskazuje, że “..najważniejszym okresem w życiu nie są lata studiów, ale te najwcześniejsze, czyli okres od urodzenia do 6-ciu lat. Jest to czas, gdy tworzy się inteligencja człowieka i całość jego zdolności psychicznych…,”
Podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej opiera się na zabawie
Życie to ciągły ruch generujący wszelkie zmiany. Dla dziecka podstawową i naturalną aktywnością jest zabawa. Właśnie ta forma ruchu, jej wieloaspektowość sprawia, że kształtuje się orientacja przestrzenna, percepcja wzrokowa i słuchowa, wzrasta sprawność motoryki dużej i małej, a także grafomotoryczna, co ma wpływ na prawidłową artykulację, a w konsekwencji sprawność pisania i czytania. Ćwiczenie tych funkcji może odbywać się w czasie zajęć w żłobku, przedszkolu, szkole, jak i w domu- podczas codziennych zabaw.
Ławka, biurko, podłoga, a może tablica?
Biorąc pod uwagę zagrożenia związane z rozwojem współczesnej cywilizacji: rozprzestrzenianiem się nadmiernej otyłości wśród dzieci, powszechnym braku odpowiedniej dawki ruchu i związanym z nim wadom postawy, należałoby zastanowić się gdzie najlepiej umiejscowić tę skomplikowaną czynność, jaką jest pisanie. O ile czytanie w pewnym zakresie jest możliwe w ruchu, to pisanie wymaga spełnienia odpowiednich warunków zewnętrznych, jak i właściwego ułożenia poszczególnych części ciała. Szczególnie jest to ważne na początku tego procesu, ponieważ dziecko wykształca odpowiednie nawyki. Ważny jest również czas, gdyż „…efekt działania bodźca zależy nie tylko od jego charakteru, ale także od czasu jego trwania…” – Maria Kutzner-Kozińska 2001.
Fizjoterapeuci są zgodni co do kwestii ustawienia ciała podczas pisania przy biurku, stole,
czy ławce. Dziecko powinno mieć tak dobraną wysokość krzesła, aby mieć możliwość stabilnego oparcia stóp na podłożu –nogi nie mogą wisieć w powietrzu. Dzięki temu dziecko może aktywnie utrzymać proste plecy, angażując mięśnie głębokie. W stawach skokowych, kolanowych i biodrowych powinien być zachowany kąt prosty. Blat ławki, stołu, czy biurka powinien mieć odpowiednią wysokość i stanowić miejsce właściwego podporu dla przedramion i nadgarstków, co generuje odpowiednie napięcie mięśniowe, zapewniając stabilność całej sylwetki ciała. Zachowanie tych proporcji zapewnia ergonomię pracy, eliminuje ewentualne nieprawidłowości i pozwala skoncentrować się na zadaniu.
Pisanie po tablicy zawieszonej na wysokości dostosowanej do wzrostu dziecka, również nie budzi zastrzeżeń. Najwięcej kontrowersji natomiast budzi pisanie na podłodze, która jest niewątpliwie bezpiecznym miejscem do zabawy. Jednak z fizjologicznego punktu widzenia nie stwarza odpowiednich warunków sprzyjających rozwojowi procesu pisania.
W załączniku przedstawiam jedną z możliwości korygowania wady postawy mogącej powstać na skutek przyjmowania niewłaściwej pozycji podczas pisania w postaci gotowego scenariusza lekcji.
Autor: Lucyna Milewska-Moneta
Źródła:
M. Kutzner-Kozińska i wsp. Proces korygowania wad postawy, AWF Warszawa 2001.
